Theatervoorstelling “Je kunt met gerust een geheim vertellen”

Deze theatervoorstelling vond woensdagmiddag 18 september plaats in het kader van de Wereld Alzheimer Dag 2024 in de Schouwburg te Lochem. Met Je kunt me gerust een geheim vertellen gaat theatermaker Madeleine Matzer op zoek. Op zoek naar antwoorden op de vele vragen die er bestaan rondom het omgaan met dementie. In een persoonlijke, muzikale, troostrijke en grappige voorstelling wordt zowel de kant van een ouder met dementie als die van haar dochter belicht. Madeleine Matzer liet zich voor deze voorstelling inspireren door haar persoonlijke zoektocht, toen zij leerde omgaan met de ziekte van haar eigen moeder, die aan Alzheimer leed.

De theatervoorstelling: een emotionele reis

Met kordate passen loopt actrice Astrid van Eck rond een stapel oud bruine meubels. Dat zijn de restanten van een bejaard leven. In de theatervoorstelling Je kunt mij gerust een geheim vertellen speelt zij dochter Annette, die worstelt met het haperende hoofd van haar
dementerende moeder Jo. Zo juist heeft ze gehoord dat haar moeder haar laatste “diploma” heeft gekregen: ”Alzheimer staat in dikke letters boven haar naam. Het enige examen waarbij een vergeten antwoord het hoogste scoort”.

De confrontatie met het proces van dementie

Vanaf dan belandt ze in een complex en emotioneel proces waarbij ze haar moeder stapje voor stapje terug ziet gaan ‘naar haar  fabrieksinstelling’. Iedere fase in deze even persoonlijke als voor velen herkenbare dwaaltocht door het doolhof van dementie heeft regisseur Madeleine Matzer in deze zelfgeschreven toneelmonoloog benoemd. Van de ontluisterende desoriëntatie, de schuldopwekkende zorgvraag en het verdriet om het onomkeerbare verlies tot de vrolijk makende ‘dwaaltaal’, de puurheid van ongefilterd gedrag en het spel met hernieuwd contact op intiemer niveau.

Persoonlijke inspiratie en krachtig spel

In de veertien jaar dat Matzer voor haar eigen moeder zorgde, noteerde ze uitspraken, gedachten en leerpunten. Die vormen de basis voor deze verhelderende tekst. De korte zinnen, waarin zij een situatie in een terugkerend ritme van zo’n drie omschrijvingen samenvat, zijn koren op de molen van deze heerlijk nuchter spelende actrice. Zonder overdreven dramatiek raakt zij de kern door emotionele uitspraken als gevoelige knalerwtjes te laten vallen. Bovendien switcht actrice Astrid van Eck moeiteloos van redderende dochter naar dwalende moeder.

Muziek als steun in de voorstelling

Matzer laat in haar heldere regie genoeg ruimte voor grappige onderonsjes met muzikant Helge Slikker. Op keyboard en gitaar geeft hij de voorstelling geregeld een muzikaal duwtje, bijvoorbeeld met nostalgische liedjes uit een danscafé of indringend rinkelende telefoongeluiden. Onderwijl vinden beiden in de kieren van het gestapelde meubilair toch nog ruimte voor antwoorden op soms pijnlijke vragen en tips voor wie zelf in zo’n situatie zit of dreigt te belanden. Dat zijn er veel, getuige de cijfers (‘volksziekte nummer één’) en de vele ontboezemingen na afloop tijdens het nagesprek.

Lokale samenwerking en betrokkenheid

De theatervoorstelling Je kunt mij gerust een geheim vertellen kwam tot stand door de werkgroep Dementievriendelijk Lochem in nauwe samenwerking met Alzheimertrefpunt Lochem en Welzijn Lochem.  En zoals wethouder Wendy Goodin in haar welkomstwoord benoemde, is de gemeente Lochem als dementievriendelijke gemeente ook nadrukkelijk bezig is met het ondersteunen en faciliteren van mensen met dementie.

Het nagesprek: Verwerking en tips

De theatervoorstelling wordt afgesloten met een nagesprek, dat onder begeleiding van een gespreksleider met de aanwezigen plaatsvindt. In het nagesprek komt naar voren dat deze voorstelling veel herkenningspunten biedt, maar hen ook emotioneel raakt. Iedere aanwezige krijgt na afloop het tekstboekje mee, aangevuld met handzame suggesties over wat wel en niet kan werken. ‘Laat je ego thuis aan de kapstok’, is een van die tips die Astrid zelf krijgt in de voorstelling, nadat ze haar kop uit het zand heeft getrokken. En dan begint het egoloos balanceren op die wiebelige grens tussen te veel en te weinig overnemen, tussen verontrusten en verwarren en tussen geruststellen en doorduwen.

Primeur

Je kunt mij gerust een geheim vertellen geeft een waardevol steuntje in de rug voor iedere Lochemmer, die in aanraking komt met dementie. Opmerkelijk was nog dat deze voorstelling in Lochem voor Astrid van Eck de primeur was.